Witte villa, verscholen achter rood en groen

 

Sinds hij in 2005 samen met zijn vrouw eigenaar werd van villa Cornelia, is Jan Smits* in archieven op zoek naar de geschiedenis van het huis en de andere typerende witte villa’s in de buurt.

Door Hanneke Prins

Iedereen kent ze natuurlijk, de elf witte villa’s met vrouwennamen als Cornelia, Wilhelmina, Francisca en Hubertine in de Zeeheldenbuurt. Het ‘driehoekige eiland’ werd het gebied tussen de Admiraal van Gentstraat, de Trompstraat en de Van Speykstraat, waar de villa’s staan, genoemd. Voordat het werd bebouwd aan het begin van de twintigste eeuw, waren er sportvelden waar leden van de verenigingen Unitas, Jemka (jeugd en moed kunnen alles) en Kampong onder meer konden voetballen. “En er reed ooit een tram door de straat, in elk geval in 1933 was dat nog zo. De tram die door de Poortstraat reed, ging door de Van Speykstraat en de Trompstraat naar de Willem Barentszstraat, waar de eindhalte was. Waarschijnlijk was die route er ook vanwege het Ooglijdersgasthuis.”

Nieuwsgierigheid

Het zijn maar een paar voorbeelden van de vele interessante ontdekkingen die Jan Smits doet, op zoek naar de historie van de witte villa’s, hij wil graag weten wat hem omhult. “Als jurist wil ik de feiten weten. Van eerdere woningen zocht ik ook de geschiedenis na. Elf witte villa’s, sommige nog met de oorspronkelijke vrouwennamen, dat komt bijna nooit voor. Dan is mijn nieuwsgierigheid gewekt.”

Hij laat mij prachtige foto’s zien, gevonden in onder meer Het Utrechts Archief. Van de M.H. Trompstraat zonder de villa’s, die daar vanaf 1905 werden gebouwd. Dat het onderzoek naar de geschiedenis van zijn huis niet altijd meeviel, werd snel duidelijk. “In het archief ging ik eerst op zoek naar kadastrale nummers van de huizen, en via de zogenoemde kadastrale leggers naar de eigenaren.” Al snel bleek dat de bouwtekeningen niet op hun plek lagen in het archief. Verkeerd teruggestoken, vermoedde de dienstdoende archivaris. Het toeval wilde dat Smits moest uitzoeken wie de eigenaar van het riool voor zijn huis was, omdat een boom van de buren daar in was gegroeid. “En wat kwam ik bij die speurtocht tegen? De zoekgeraakte microfiches met de bouwtekeningen.”

Eerste bewoners

De naam op alle villatekeningen is FA Joseph. In Het Utrechts Archief ontdekte Smits onder meer dat Villa Francisca op Trompstraat nummer 1 als eerste werd opgeleverd, in 1905. Villa Cornelia was gereed in 1908 en was aanvankelijk in bezit van aannemer Joseph. Daarna is het pand tot 1915 in bezit van de Stichtse maatschappij tot exploitatie van onroerende goederen. “De eerste bewoners zijn Willem Vosmaer, majoor der artillerie, en zijn vrouw. Op de site ‘Ga het na’ van het Nationaal Archief ontdekte ik dat Willem Vosmaer een zoon was van Carel Vosmaer (onder meer kunstcriticus en redacteur van literair tijdschrift De Nederlandsche Spectator, red.). En ik zag dat in het Nationaal Archief foto’s worden bewaard van het interieur van de huizen die Willem Vosmaer heeft bewoond. Mijn hoop is natuurlijk dat daar ook foto’s van Villa Cornelia bij zijn.” De naam Cornelia komt volgens Smits waarschijnlijk van Willem Vosmaers moeder en het is niet uitgesloten dat ook de andere witte villa’s naar de moeders van de eerste bewoners zijn vernoemd. Over deze namen bestaan ook andere verhalen, zo zouden de villa’s genoemd zijn naar de dochters van een zeekapitein.

Toen Smits met zijn vrouw in de villa kwam wonen in 2005, was het daarvoor vijftig jaar studentenhuis geweest. “Er moest heel veel gebeuren natuurlijk, er zit onder meer een nieuw dak op het pand en we hebben alle verlaagde plafonds eruit gehaald. Langzaam aan krijgt het huis zijn authentieke vorm weer terug.”

Ontsluiting gegevens

Over de villa’s in de Trompstraat heeft Jan Smits al veel gevonden. Liefst zou hij ook de geschiedenis van de andere villa’s naspeuren. “De gevonden gegevens stonden op een website, waar andere eigenaren/bewoners ook hun informatie op kwijt konden, maar die heeft het helaas begeven.” Smits wil de site herstellen, zodat die weer voor iedereen toegankelijk is. “Ik vind het leuk om de verhalen van bewoners te vertellen. Wie weet doe ik dat ooit ook nog in de vorm van een roman.”

Wie informatie over de witte villa’s wil delen, kan mailen naar: jan.smits@inter.nl.net

*Hoogleraar Recht en Techniek aan de TU Eindhoven, eigenaar van de in de villa gevestigde Bed&Breakfast, en eigenaar van een muziekrechten- en telecomadviesbedrijf.