Bewoners worden geacht zelf hun maatregelen te treffen
Foto: Gemeente Utrecht

Na de droogte van afgelopen zomer staat het misschien wat minder op ons netvlies, maar het veranderende klimaat heeft ook meer wolkbreuken voor ons in petto. De Zeeheldenbuurt heeft in de zomer van 2014 ‘aan den lijve’ ondervonden wat dit kan betekenen. Samen met de gemeente is de buurt nu bezig om de woonomgeving waterproof te maken.

Op 28 juli 2014 trok een bui over de Zeeheldenbuurt waaruit in een paar uur tijd 51 mm regen viel. Dat is omgerekend 5,1 emmer water per vierkante meter! Een paar dagen later, op 2 augustus, kwam daar nog eens een bui van 74 mm in een paar uur overheen. Het riool kan maar zo’n 20 mm regen per uur verwerken en kon de toevoer van water tijdens beide buien dus niet aan. De bijzondere omstandigheden van de Zeeheldenbuurt – er zijn daar veel souterrainwoningen en de straten zijn in het verleden opgehoogd – vergrootten de problemen. Vooral de onderste woonlagen werden getroffen: het regenwater dat op straat bleef staan liep via de kieren bij de ramen de huizen binnen en het regen- en rioolwater stroomde over uit de doucheputjes, wc’s en wastafels in de souterrains. Ook de laaggelegen tuinen aan de achterkant liepen vol; zo’n 40% van de huizen had waterschade.

Hemelwaterriool

Ed van Rosmalen is een van de bewoners die na de buien in actie kwam om de problemen in de buurt aan te pakken. “We hadden 42 cm water in onze keuken staan; de schadekosten waren zo’n €1.000,- per cm. Anderen hadden zelfs nog meer schade. In eerste instantie vond de gemeente dat haar verantwoordelijkheid ophield bij de erfgrens, maar als bewoner kun je met de huidige (hoge) ligging van de riolering in de straat je problemen gewoon niet zelf oplossen.” Nadat ze hadden ingesproken op een raadsinformatieavond lukte het uiteindelijk om samen met de gemeente een project van de grond te krijgen. Zo ontstond ‘Waterproof Zeeheldenbuurt’. “De gemeente legt in de straat een apart hemelwaterriool aan en sluit de regenpijpen aan de voorkant van de huizen daarop aan,” vertelt projectmanager Annelies den Braber. “De bewoners moeten zelf maatregelen nemen om de achterkant van hun huis (en tuin) daarop aan te sluiten.” Als het regent gaat het regenwater in de toekomst via het hemelwaterriool richting de Grift. Maar zo’n oplossing werkt alleen maar als de bewoners ook meedoen. Daarom helpt de gemeente de mensen met informatie en advies; er zijn al diverse bijeenkomsten geweest. Zowel Annelies als Ed beamen dat de samenwerking het project heeft versterkt. “Het hemelwaterriool wordt nu gedimensioneerd op een bui van 79 mm per uur; de grootste bui ooit gemeten in Nederland. Dat gebeurt verder nog nergens. Maar wij wilden als bewoners geen halve oplossing,” geeft Ed aan. En hoewel de gemeente het daardoor eerst wel technisch complex vond worden, werd het voor de ambtenaren juist een uitdaging om het toch voor elkaar te krijgen. De planning is dat de aanleg van het hemelwaterriool in het najaar van 2019 start.

De bewoners moeten bij voorkeur van tevoren hun eigen maatregelen hebben getroffen, want als het hemelwaterriool er eenmaal ligt wordt aansluiting daarop lastiger en duurder. Lisalotte Hage onderzoekt met diverse buren of ze een gezamenlijke regenwaterrioolpijp aan kunnen leggen vanuit de achtertuinen naar dit toekomstige nieuwe riool in de straat. Dat is nog niet eenvoudig. “Tekeningen van de huidige afvoeren in de grond en in de huizen zijn er vaak niet en door het wisselen van bewoners weet ook niemand meer precies wat er in het verleden is aangelegd,” vertelt ze. Maar ze wil wel graag een oplossing voor de wateroverlast, want nu is ze bij elke felle bui bang dat ze weer schade krijgt.

Klimaatstresstest Wittevrouwen
Utrecht heeft onderzocht hoe kwetsbaar de stad is voor de effecten van extreem weer. Dit zijn de uitkomsten voor Wittevrouwen.
Hitte
Het wordt steeds warmer. In de regio Utrecht is de gemiddelde temperatuur sinds 1901 toegenomen met 2°C. Nu hebben we jaarlijks gemiddeld 3 tot 6 tropische dagen met een maximum temperatuur van 30 graden of hoger; rond 2050 kan dit volgens het KNMI oplopen tot gemiddeld wel 9 tot 15 dagen per jaar. Ook het aantal tropische nachten, met een temperatuur van 20 graden of hoger, neemt toe van gemiddeld 7 nachten nu tot wel 21 nachten in 2050.
Wateroverlast
Warme lucht kan meer waterdamp bevatten. De hoeveelheid neerslag per jaar is toegenomen, van 722 mm per jaar in 1901 in Nederland tot zo’n 850 mm per jaar nu in Utrecht-stad. Ook het aantal extreme buien neemt toe. Vooral in de zomer tijdens een onweersbui kan een enorme hoeveelheid water vallen. Wittevrouwen loopt bij een zeer extreme bui van 60 mm/uur tot zo’n 20 tot 30 cm onder water.
Droogte
De bodem daalt in Wittevrouwen niet door droogte, maar huizen die niet op palen staan kunnen wel wat verzakken door uitdroging van de bovenste laag. Ook het groen in de wijk kan hierdoor schade lijden.
Overstroming
Als de Lekdijk doorbreekt dan staat Wittevrouwen tot een halve meter onder water. De kans dat dit gebeurt is nu eens in de 300 jaar. Maar het Rijk gaat de Lekdijk versterken vanaf 2020 tot 2028. Daarna is de kans op doorbraak nog maar eens in de 10.000 jaar.
Op de website https://www.utrecht.nl/wonen-en-leven/duurzame-stad/voorbereiden-op-klimaatverandering/
vindt u de stresstest en kunt u zelf onze wijk bekijken.

Expertmarkt 14 en 15 april

Advies zou Lisalotte erg welkom vinden, want uit welke oplossingen je kunt kiezen is wel bekend, maar hóe je die uitvoert in je eigen huis en tuin is nog een hele puzzel. De gemeente organiseert daarvoor een Expertmarkt (zie pagina 4 van deze krant), waar aannemers en technici uitleg geven over alle mogelijke maatregelen.

Woont u niet in de Zeeheldenbuurt? Ook dan kunt u nu of bijvoorbeeld bij een toekomstige verbouwing al (kleine) maatregelen treffen om wateroverlast in de toekomst te voorkomen.

Meer informatie Waterproof Zeeheldenbuurt en de Expertmarkt:
https://www.utrecht.nl/wonen-en-leven/duurzame-stad/wateroverlast-voorkomen/waterproof-zeeheldenbuurt/