Kliniek voor Kleine Huisdieren

Het Crouwelgebouw aan de Dekhuyzenstraat
Foto: Annet van den Akker

Aan de overkant van de Grift staat het laatste gebouw uit de serie Kroonjuweel van Wittevrouwen: de Kliniek voor Kleine Huisdieren. Omwonenden, bezoekers van het kinderspeelplaatsje en hondenuitlaters kennen het gebouw. Maar ook andere wijkbewoners zouden er eens omheen moeten lopen om te genieten van dit prachtige ontwerp van architect Crouwel.

Bij de Kliniek voor Kleine Huisdieren aan de Dekhuyzenstraat konden particulieren terecht met hun hond of kat. Studenten behandelden de dieren onder leiding van hun hoogleraren. Na de verhuizing van diergeneeskunde maakten andere faculteiten gebruik van het gebouw. In 1990 kwam het leeg te staan en werd het eigendom van de gemeente Utrecht. In 1991 kocht een kleine projectontwikkelaar het pand en verbouwde het tot bedrijfsruimte, gezondheidscentrum en vijf appartementen.

Natuurlijke airco

Martin van den Berg woont sinds 1992 in een van de drie gespiegelde appartementen aan de voorkant van het pand. Vroeger was hier de wachtkamer met huiskamer voor de gratis behandeling van huisdieren. “In de nok zitten nog twee appartementen”, vertelt Martin. “De architectuur van het pand trok me enorm. Het meest karakteristiek aan onze appartementen zijn de ramen met driehoekige glasverdeling. De verwarmingsbuizen en de deuren zijn origineel en ook de tegelvloer is nog intact. In de koopakte staat dat er niets veranderd mag worden en dus hebben we bijvoorbeeld nog enkel glas.” Het appartement is bijna vijf meter hoog, halverwege is een vide met een slaap- en werkkamer, met daaronder de badkamer. “Het is erg rustig; ik kijk uit op een vlindertuin die is aangelegd door buurtbewoners. Het is een beetje jammer dat de bomen het gezicht op het gebouw verhullen, maar zij zijn wel onze natuurlijke airco!”

Video On Demand

Het middengedeelte van het pand is sinds 2011 eigendom van ODMedia. Naast hun ingang aan de zijflank staan stoere BMW, Virago en Kawasaki motoren, binnen is een adembenemend mooie gang met een witte tegelvloer met verspringende zwarte rechthoeken, net zoals in het Anatomiegbouw aan de Bekkerstraat. CEO en oprichter Sjef Pijnenburg is verantwoordelijk voor de ODMediaGroup, die zorgdraagt voor ‘Video On Demand’. “Onze zeventig werknemers zorgen ervoor dat films terechtkomen bij bedrijven als Netflix, Amazon, Google en Apple. We opereren wereldwijd en lokaal voor bijvoorbeeld KPN en Ziggo. Veel films op Netflix zijn door ons geleverd.” Een megaverbouwing was nodig na de ravage die vorige gebruiker Luzac had achtergelaten; de prachtige houten kast van de diergeneeskundehoogleraren bleef gelukkig gespaard. Op de benedenverdieping zijn kantoorruimtes en een kantine, op de plek van een voormalige collegezaal met tribune. In de kelder is een fitness- en relaxruimte voor het personeel. “We vormen haast een klein mediaparkje hier, met RTV Utrecht vlakbij, en we zijn en jong bedrijf: 80 procent van onze werknemers is tussen de 20-30 jaar. We verhuren één ruimte aan een leuk bedrijf: Bright Vibes. Hun filmpje over de Utrechtse bushokjes met plantendak ging viraal. Goed voor de kruisbestuiving, zo’n ander bedrijf in het pand.”

Uniek in Utrecht

In het achterste gedeelte van het gebouw is het gezondheidscentrum Therapeuticum Utrecht gehuisvest. Vroeger waren hier twee grote labaratoriumruimten en twee kamers van ‘hoogleraaren’. Op de bovenverdieping was één grote laboratoriumzaal, met een lege zolderruimte aan de zijkant. In 1992 is eerst de begane grond voor het Therapeuticum verbouwd, de bovenverdieping is er in 1995 bij getrokken. Er zijn nu 25 kleinere ruimten verdeeld over vier verdiepingen. ”Wij bieden naast reguliere huisartsenzorg en paramedische zorg, aanvullend antroposofische huisartsenzorg wanneer mensen dat willen”, vertelt assistente huisartspraktijk Ellen Ferwerda. “Dit geldt voor ongeveer een derde van onze patiënten.” Het Therapeuticum is uniek in Utrecht. Diverse antroposofisch gelinkte therapeuten werken erin samen en in totaal zijn er 26 teamleden. Patiënten kunnen terecht voor euritmie, uitwendige en kunstzinnige therapie, fysiotherapie en ritmische massage, logopedie en psychologie. “Het is plezierig om in dit mooie gebouw samen te werken, met open ramen, zonder airco en omringd door prachtige natuur. We zijn trots op ons historisch pand.”

Architect Joseph Crouwel
Joop (Joseph) Crouwel jr. (1885 – 1962) werkte vanaf 1917 als een van de hoofdarchitecten bij de Landsgebouwendienst (later de Rijksgebouwendienst ). Crouwel had sterke banden met het socialisme en had een goede relatie met Berlage. Als Rijksbouwmeester ontwierp hij veel gebouwen voor de PTT. Zijn opvallendste werken buiten Utrecht zijn de postkantoren in Haarlem en Bussum, het verwoeste telefoon/telegraafgebouw in Arnhem en een Rijks H.B.S. in Harlingen. Na de Tweede Wereldoorlog bouwde hij onder andere een van de hoofdkantoren van de PTT bij de Kortenaerkade in Den Haag (rond 2000 gesloopt).
Utrecht en exterieur Kliniek
Het gebouw aan de Dekhuyzenstraat is in 1923 gebouwd naar het ontwerp van Crouwel. In Utrecht ontwierp hij ook het Anatomiegebouwgebouw aan de Bekkerstraat (1924) en het vroegere postkantoor op de Neude (1925). Zijn stijl is verwant aan de Amsterdamse School, die bij de Kliniek voor Kleine Huisdieren te herkennen is aan de verticale dakvlakken, zigzaggende raampanelen, verspringende geveldelen en halfronde bakstenen uitbouwen. Aan de buitenkant zijn versieringen zoals natuurstenen dierenkoppen en loden kegelvormige constructen. Aan de twee kopse kanten van het gebouw is het Rijkswapen met de Nederlandse Leeuw en het opschrift ‘Je maintiendrai’. Beeldhouwer Hendrik van den Eijnde maakte deze en ook een kat met prooi, een aap, een papegaai, twee zwanen, een haan en een aardvarken die te zien zijn aan de rechterzijflank van het gebouw.

Bronnen

  • Toon Meesters et al, Herinneringen aan de Biltstraat, ’s Rijksveeartsenijschool, Utrecht, 1980
  • Ronald Elink Schuurman & Bob Lodewijks, De Amsterdamse School in Utrecht. Vier wandel- en fietsroutes door de stad, Free Musketiers 2014
  • therapeuticumutrecht.nl
  • amsterdamse-school.nl
  • odmedia.com